Üçlü-Birlik nedir?

Çeviren: Toğrul Salamzade

Hristiyan doktrininde “Üçlü-Birlik” kelimesi, tek olan Tanrı’nın üç farklı kişide var olduğunu belirtmek için kullanılır. Bunlar Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tur. Her kişi özde aynı olsalar da birbirlerinden ayrıdırlar. Yani, her biri tam olarak Tanrısal doğaya sahiptir ancak hepsi aynı değiller. Her birinin iradesi, sevgisi vardır ve “Ben” ve “Sen” diye konuşurlar. Baba, Oğul’la aynı kişi değildir. Oğul, Kutsal Ruh’la aynı kişi değildir. Aynı şekilde Kutsal Ruh da Baba değildir. Her biri Tanrı’dır, ancak 3 değil, tek Tanrı’dır. Üç kişi / şahıs vardır. “Varlık” kelimesi, gerçekten var olan bir şeyi ifade eder. “Kişi / Şahıs” kelimesi de kişiselliği ve farkındalığı ifade eder. Üçlü-Birlik bunlar mevcuttur ancak Tanrı’nın kişisel yönünü – yani Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’u – açıklamak için “kişi” terimi kullanılmaktadır.

Bununla birlikte, Üçlü-Birlik Tanrı’nın nedensiz olarak var olan ve değişmez olduğunu savunan, katı monoteistik (tektanrıcı) bir öğretidir (Yeşaya 43:10; 44:6, 8). Bu nedenle, Üçlü-Birlik doktrininin bazı eleştirmenler tarafından iddia edildiği gibi politeistik (çoktanrıcı) bir öğreti olmadığının altını çizmek oldukça önemlidir. Üçlü-Birlikçilik tanım itibariyle monoteistiktir (tektanrıcıdır), ancak bu doktrinin politeistik (çoktanrıcı) olduğunu iddia edenler Üçlü-Birlik hakkında bilgisizliklerini göstermiş oluyorlar.

Üçlü-Birlik

• Tanrı, üç kişidir.
• Her kişi tanrısal doğaya sahiptir.
• Yalnızca tek Tanrı vardır.

İlahiyatçıların birçoğu, Tanrı’nın kişisel yönünü belirtmek için “kişi” teriminin kullanılmaması gerektiğini savunuyorlar. Çünkü “kişi” kelimesini genellikle birbirinden ayrı olan fiziksel kişiler olarak algılıyoruz. Ancak Tanrı ne üç farklı özdür ne de üç farklı varlıktır. Tanrı, aynı özü ve doğayı paylaşan üç kişidir. Tanrı, birdir. Ancak tek Tanrı’da üç farklı kişi vardır.

• Her biri doğal açıdan tam olarak Tanrı’dırlar.
• Her bir “kişi” diğer iki “kişi” değildir.
• Her biri birbirine bağlıdırlar ancak aynı zamanda farklıdırlar.

“Üçlü-Birlik” kelimesi Kutsal Kitap’ta bulunmamasına rağmen, Üçlü-Birlik öğretisi Kutsal Kitap’ta öğretilmektedir. Aynı şekilde, “Kutsal Kitap” kelimesi de Kutsal Kitap’ta bulunmaz, ancak biz onu kullanıyoruz. Yani “Üçlü-Birlik” kelimesinin Kutsal Kitap’ta yer almadığından dolayı Üçlü-Birlik doktrinini inkâr etmek doğru değildir.

Üçlü-Birlikte Hiyerarşik Üstünlük Var mıdır?

Üçlü-Birlikte, doğa ve öz açısından olmasa da düzen açısından bir hiyerarşi vardır. Baba’nın birinci, Oğul’un ikinci, Kutsal Ruh’un ise üçüncü olduğunu görüyoruz. Biricik olan Baba değil, Oğul’dur (Yuhanna 3:16). Kutsal Ruh, Baba’dan gelir (Yuhanna 15:26). Baba, Oğul’u gönderdi (1.Yuhanna 4:10). Baba ve Oğul, Kutsal Ruh’u gönderdiler (Yuhanna 14:26; 15:26). Baba yaratır (Yeşaya 44:24), Oğul kurtarır (Galatyalılar 3:13) ve Kutsal Ruh kutsallaştırır (Romalılar 15:16).

Sıra açısından hiyerarşi olması, herhangi birinin Tanrı olmadığı veya eşit olmadığı anlamına gelmez. Örneğin, Baba Oğul’u gönderdi ancak bu, Oğul’un Baba’yla doğa ve tanrısal bakımından eşit olmadığı anlamına gelmiyor. Oğul, Tanrısal bakımdan Baba’ya eşittir ancak beşeri bakımdan Baba’dan aşağıdır. Evlilikte kadın kocasına itaat etmelidir; ancak bu onun insansal doğasını, özünü veya eşitliğini zedelemez. Başka bir örnek vermek gerekirse, kral ve hizmetçi örneğini vermek doğru olur. Kral ve hizmetçi aynı insansal doğaya sahiptirler. Ancak kral, kendi iradesini yerine getirmek üzere hizmetçiyi gönderir. İsa şöyle dedi, “Çünkü kendi isteğimi değil, beni gönderenin isteğini yerine getirmek için gökten indim.” (Yuhanna 6:38). Elbette, İsa Kral’dır ancak bu benzetme, sırf biri diğerini gönderdi diye doğa bakımından diğerinden üstün olmadığını gösteriyor.

Üçlü-Birliği eleştirenler, bu hiyerarşiyi Üçlü-Birlik öğretisinin hatalı olduğuna dair kanıt olarak gösteriyorlar. Onlara göre, eğer İsa Tanrı olsaydı, Baba’ya tam olarak eşit olurdu ve hiçbir şekilde Baba’ya hiçbir şekilde itaat etmezdi. Ancak yaptıkları bu itiraz mantıksızdır. Eğer kral ve hizmetçi örneğini ele alacak olursak, sırf biri diğerini gönderdi diye ondan insansal bakımdan daha üstün olduğunu söyleyemeyiz. Gönderilmek, doğa bakımından hiç kimseyi daha aşağı yapmaz. Eşimin beni ekmek almak için göndermesi beni insan olmaktan çıkarmadığı gibi, Baba’nın da Oğul’u göndermesi Oğul’un Tanrı olmadığı anlamına gelmez.

Üçlü-Birlik Kafa Karıştırıcı mıdır?

Üçlü-Birlik doktrini hakkında önemli olan şeylerden biri de Üçlü-Birliğin anlaşılması zor olan bir kavram olduğudur. Ancak zor anlaşılır olması, onun geçerliliğine gölge düşürmez. Tam tersine, bu kavramın zor anlaşılır olması onun gerçek olduğuna dair bir kanıttır. Kutsal Kitap, sonsuz olan Tanrı’nın vahyidir. Bu nedenle, zor anlaşılan kavramlarla karşılaşmamız kaçınılmazdır – özellikle konu, her zaman ve her yerde var olan tasvir edilemeyen Tanrı olduğunda. Böylece Tanrı’nın Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’ta göstermiş olduğu niteliklerle ve açıklamalarla karşılaştığımızda, Tanrı’nın özünün ve doğasının kavranabilir ve anlaşılabilir olamayacağını görürüz. Biz de Kutsal Yazılardan anlayabileceğimiz gerçekleri alıp bir araya getirerek buna Üçlü-Birlik adını verdik. Üçlü-Birlik, çok gizemli bir öğretidir. Çünkü sonuçta bu Tanrı’yla ilgilidir.

Tarikatların yaptıkları ise, Tanrı’yla ilgili gerçekleri basite indirgemek ve anlaşılabilir yapmaktır. Bu şekilde giderek de Tanrı’nın sözünü kendi mantıklarına göre yorumlayarak hataya düşüyorlar. Aşağıdaki ayetler, Üçlü-Birliğin gerçek olduğunu kanıtlamak için kullanılan genellikle kullanılan ayetlerdir:

• Matta 28:19 – “Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin; onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un adıyla vaftiz edin…”
• Korintliler 12:4-6 – “Çeşitli ruhsal armağanlar vardır, ama Ruh birdir. Çeşitli görevler vardır, ama Rab birdir. Çeşitli etkinlikler vardır, ama herkeste hepsini etkin kılan aynı Tanrı’dır.”
• Korintliler 13:14 – “Rab İsa Mesih’in lütfu, Tanrı’nın sevgisi ve Kutsal Ruh’un paydaşlığı hepinizle birlikte olsun.”
• Efesliler 4:4-7 – “Çağrınızdan doğan tek bir umuda çağrıldığınız gibi, beden bir, Ruh bir, Rab bir, iman bir, vaftiz bir, her şeyden üstün, her şeyle ve her şeyde olan herkesin Tanrısı ve Babası birdir. Ama lütuf her birimize Mesih’in armağanı ölçüsünde bağışlandı.”
• Petrus 1:2 – “İsa Mesih’in sözünü dinlemeniz ve O’nun kanının üzerinize serpilmesi için, Baba Tanrı’nın öngörüsü uyarınca Ruh tarafından kutsal kılınarak seçildiniz. Lütuf ve esenlik artan ölçüde sizin olsun.”
• Yahuda 20-21 – “Ama siz, sevgili kardeşlerim, kendinizi tümden kutsal olan imanınızın temeli üzerinde geliştirin. Kutsal Ruh’un yönetiminde dua edin. Rabbimiz İsa Mesih’in sizi sonsuz yaşama kavuşturacak olan merhametini beklerken kendinizi Tanrı’nın sevgisinde koruyun.”

____________________

Kaynaklar

1. Baker’s Dictionary of Theology, Everett Harrison, ed. Baker Book House, Grand Rapids, Michigan, 1960.
2. Berkhoff’s Systematic Theology, Wm. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan, 1988.
3. Grudem, Wayne, Systematic Theology: An Introduction to Biblical Doctrine, Zondervan Publishing House, Grand Rapids, MI, 1994.
4. Hodge’s Systematic Theology, Wm. B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan, 1981.